Jak księgować leasing finansowy?

Dodał: Tomasz Bednarz, w Porady księgowe .

Finansowanie zewnętrzne zakupu środków trwałych, np. samochodów w firmie można zrealizować z wykorzystaniem m.in. leasingu. Wyróżnia się dwa rodzaje umów leasingowych: leasing finansowy i operacyjny. Jak leasingobiorcy korzystający z leasingu finansowego powinni księgować go w swoich księgach?

Leasing jako umowa nazwana

W Kodeksie cywilnym uregulowano kwestie dotyczące zawierania umów leasingowych. Art. 7091 Kodeksu cywilnego określa, że przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w umowie. Następnie ma oddać tę samą rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony. Wszystko to w ramach prowadzonej przez leasingodawcę działalności gospodarczej. Na podstawie umowy leasingowej korzystający, nazywany również leasingobiorcą, ma obowiązek zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne. Powinno ono być równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy finansującego. Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności, na czas oznaczony lub nieoznaczony.

Kodeks cywilny nie jest jedynym aktem prawnym, w którym mowa jest o leasingu. Jednocześnie w ustawie o rachunkowości w art. 3 ust. 4 wskazano, że leasingiem na gruncie prawa bilansowego jest odpłatne korzystanie z cudzej rzeczy. Kwestie związane z rachunkowością umów leasingu zostały uregulowane również bardzo szczegółowo w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem, dzierżawa”.

W prawie bilansowym wymienia się dwa główne rodzaje leasingu, czyli leasing operacyjny i finansowy. Na tej podstawie można określić, w jaki sposób ująć leasing i opłaty z jego tytułu w księgach rachunkowych.

jak księgowość leasing finansowy

Leasing finansowy w prawie bilansowym

W rachunkowości określa się mianem leasingu finansowego umowę, w której strony ustaliły, że na korzystającego (leasingobiorcę) przechodzi większość korzyści i ryzyk związanych z wykorzystaniem danego składnika aktywów w działalności gospodarczej. W odróżnieniu od niego w leasingu operacyjnym korzyści i ryzyka nie przechodzą  na korzystającego.

W ustawie o rachunkowości można znaleźć definicję leasingu finansowego. Zachodzi on, jeśli spełniony jest choć jeden z siedmiu wymienionych warunków:

  • Przenoszona jest własność przedmiotu umowy na korzystającego po zakończeniu okresu leasingu.
  • Umowa zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia.
  • Okres umowy odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego, ale nie może być krótszy niż ¾ tego okresu. Prawo własności przedmiotu umowy może być po okresie umownym przeniesione na korzystającego.
  • Suma opłat pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90 proc. wartości rynkowej przedmiotu umowy w danej chwili. Do sumy opłat wlicza się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności, ale nie wlicza się płatności na rzecz korzystającego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, które pokrywa korzystający.
  • Umowa zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z leasingobiorcą kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych we wcześniejszej umowie.
  • Umowa przewiduje możliwość wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający.
  • Przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb leasingobiorcy. Może być on używany wyłącznie przez niego, bez wprowadzania w nim żadnych istotnych zmian.

Ewidencja wydatków w leasingu finansowym

Jeśli przedsiębiorca korzysta z danego aktywa na podstawie zawartej z finansującym umowy leasingu finansowego, powinien on ująć przedmiot leasingu w księgach rachunkowych. Wykorzystuje się do tego celu niższą z dwóch wartości:

  • wartość rynkową przedmiotu leasingu, ustaloną na moment rozpoczęcia leasingu,
  • wartość bieżącą opłat leasingowych ustaloną za pomocą stopy procentowej leasingu lub stopy procentowej korzystającego.

Ewidencja ta odbywa się w powiązaniu z zobowiązaniem z tytułu leasingu finansowego.

Amortyzacja przedmiotu leasingu

Przedmiot leasingu operacyjnego powinien trafić do ewidencji środków trwałych i musi być amortyzowany.

Okres amortyzacji aktywa ustalony powinien być według okresu ekonomicznej użyteczności. Zastosowana metoda amortyzacji ma odzwierciedlać ekonomiczne zużycie aktywa, a odpis powinien zwiększać koszty operacyjne korzystającego. Bywa, że umowa leasingu jest krótsza od okresu ekonomicznej użyteczności, a korzystający nie uzyskuje na jej mocy tytułu własności przedmiotu leasingu. Wówczas składnik aktywów powinien być amortyzowany przez okres trwania umowy.

Ewidencja rat leasingowych

Korzystający na mocy umowy leasingu zobowiązuje się opłacać raty leasingowe i z tego tytułu otrzymuje od leasingodawcy faktury. Przy ewidencjonowaniu w swojej księgowości rat leasingowych przedsiębiorca-leasingobiorca powinien je podzielić na część kapitałową i część odsetkową. Należy wyodrębnić koszt ponoszony przez leasingobiorcę z tytuł korzystania z obcego kapitału. Najczęściej stosuje się przy tym metodę podziału opłaty leasingowej metodą wewnętrznej stopy zwrotu. Przedsiębiorca więc wyznacza stopę dyskontową, przy której wartość bieżąca płatności przyszłych rat kapitałowo-odsetkowych jest równa zeru. Podział na część odsetkową i część kapitałową dokonywany jest przy początkowym ujęciu wartości aktywa i zobowiązania z tytułu leasingu finansowego. W polityce rachunkowości firmy leasingobiorca powinien ująć metodę podziału tejże raty.

Część odsetkowa czynszu leasingowego ujęta może być w kosztach firmowych, a rata  kapitałowa zmniejsza z kolei zobowiązanie z tytułu leasingu finansowego. Prawo podatkowe podkreśla, że jedynie część odsetkowa raty w leasingu finansowym może być ujęta bezpośrednio jako koszt podatkowy. Pozostała część opłaty leasingowej nie ma charakteru kosztowego.

Niemniej przy leasingu finansowym z racji amortyzowania przedmiotu leasingu przez korzystającego, ma on prawo rozliczyć odpisy amortyzacyjne w kosztach uzyskania przychodów.